Symbolika chleba

Katecheza dwudziesta trzecia (niedziela, 18 maja)

Ponieważ chleb stanowi podstawowy pokarm człowieka, jest symbolem wszelkich dóbr niezbędnych do życia. Takie znaczenie ma choćby rzymski okrzyk „chleba i igrzysk”. Podobnie w tradycji biblijnej, gdy Pan Jezus uczy nas modlitwy: „Chleba naszego powszedniego daj nam dzisiaj”, to zachęca, byśmy od Ojca oczekiwali błogosławieństwa, przynoszącego konieczne dobra. Obfitość chleba jest znakiem tegoż właśnie błogosławieństwa, natomiast fakt, że chleb zdobywa się w trudzie, stanowi konsekwencję grzesznego upadku człowieka, jak to czytamy w Księdze Rodzaju: „w pocie czoła będziesz musiał zdobywać pożywienie” (3, 19). Chleb spożywany wspólnie jest wyrazem więzi, zażyłości, przyjaźni. Natomiast: „dawać chleb głodnemu” oznacza miłować bliźniego. „Jeśli podasz twój chleb zgłodniałemu i nakarmisz duszę przygnębioną, wówczas twe światło zabłyśnie w ciemnościach” (Iz 58,10).
Chleb w Starym Testamencie ma również znaczenie sakralne. Melchizedek składa ofiarę z chleba i wina; w czasie uczty paschalnej, spożywa się przaśne chleby. W Namiocie Spotkania, a później w świątyni, na oddzielnym stole leży 12 chlebów składanych co szabat. Chleb ten zwany jest „chlebem oblicza”, gdyż przez cały czas znajdował się przed „obliczem Pańskim”. W wydarzeniach tych chrześcijanie widzą zapowiedź Eucharystii.
Podczas mszy św. zwracamy uwagę na to, iż chleb jest darem Boga. W czasie przygotowania darów modlimy się: „Błogosławiony jesteś, Panie, Boże wszechświata, bo dzięki Twojej hojności otrzymaliśmy chleb…”. Ale to także „owoc pracy rąk ludzkich”. Właśnie dlatego, że jest znakiem błogosławieństwa Bożego i owocem ludzkiej pracy, tradycyjnie szacunkiem otaczamy także ten „zwykły” chleb, o czym jakże przejmująco pisze Cyprian Kamil Norwid w swym wierszu „Moja piosnka”:
„Do kraju tego, gdzie kruszynę chleba
Podnoszą z ziemi przez uszanowanie
Dla darów Nieba….
Tęskno mi, Panie…”.
Chleb przaśny, używany w czasie mszy św., nawiązuje do wędrówki Izraelitów przez pustynię i daru w postaci manny, przypominając, że Eucharystia jest chlebem pielgrzymów, pokarmem w drodze. Jak zwyczajny chleb podtrzymuje życie naturalne, tak chleb eucharystyczny otwiera na – wieczne. Po rozmnożeniu chleba Jezus czyni zapowiedź Eucharystii i zapewnia, że „każdy, kto spożywa ten chleb, będzie żył na wieki”. A Chlebem, „który z nieba zstąpił” (J 6,51) nazywa zaś samego siebie.