Świeca

Katecheza liturgiczna nr 58 (Niedziela, 19 kwietnia 2015 r.
Obrzędom liturgicznym zawsze towarzyszą zapalone świece. Palą się na ołtarzu, zapala się je przy chrzcie, z zapaloną świecą przystępujemy do I Komunii Świętej, z zapalonymi świecami odnawiamy przyrzeczenia chrzcielne w Wigilię Paschalną, uczestniczymy w procesji w święto Ofiarowania Pańskiego, podajemy je umierającym i zapalamy na grobach.
Świece i lampy były używane przez chrześcijan od najdawniejszych czasów. Początkowo jednak miały zastosowanie bardziej praktyczne, gdyż wierzący spotykali się często wieczorem, w nocy lub przed świtem. Chodziło, więc o rozproszenie ciemności. Świadomie nie chciano nawiązywać do pogańskich zwyczajów palenia świec ku czci bożków, lub stawiania ich na grobach zmarłych dla odpędzania demonów.
Zastosowanie obrzędowe i symboliczne otrzymały świece dopiero w III wieku. Światło, które jest subtelniejsze od materii stałej, dające życie jest naturalnym symbolem Boskiej natury. Taką optykę światła spotykamy przede wszystkim w tekstach biblijnych. Przytoczmy niektóre:
„Bóg jest światłością i nie ma w Nim żadnej ciemności9′ (l J l, 5). W Starym Testamencie Bóg przemawiał do swojego Syna, Mesjasza: „Ustanowię Cię światłością dla pogan, aby moje zbawienie dotarło aż do krańców ziemi” (Iz 49, 6). Pan Jezus mówił o sobie: „Ja jestem światłością świata. Kto idzie za Mną, nie będzie chodził w ciemności, lecz będzie miał światło życia” (J 8,12).
Każda paląca się świeca jest szczególnym znakiem obecności Chrystusa. Jest ona znakiem radości, nadziei, modlitwy i ofiary. Świeca przypomina nam jednocześnie, że z czujnością i gotowością mamy oczekiwać przyjścia Pana. Chrystus mówił: „Niech będą przepasane biodra wasze i zapalone pochodnie” (Łk 12,35).
W IV i V wieku było w kościołach tak wiele świec, że zmienianie czy zapalanie ich wymagało dużo pracy. Dlatego wprowadzono w Kościele specjalny urząd akolitów, którzy mieli się tym zajmować. To oni do dziś trzymają zapalone akolitki w procesjach oraz w czasie czytania Ewangelii, która jest światłem Chrystusowej nauki.
Wśród świec wyróżnia się świecę paschalną (paschał), roratnią, gromnicę, świece na wieńcu adwentowym i zwykłe świece liturgiczne. Przepisy liturgiczne mówią o tym, że na ołtarzu powinno się palić 2, 4 lub 6 świec, a w czasie mszy świętej odprawianej przez biskupa – siedem.
Najważniejszą świecą jest paschał, symbolizujący zmartwychwstałego Chrystusa. Jest to duża, bogato zdobiona świeca, którą na początku liturgii Wigilii Paschalnej zapala się od poświęconego ognia i niesie przed ludem na kształt świetlistego słupa ognia (por. Wj 13, 21), aby rozświecała noc Zmartwychwstania, aż „wzejdzie słońce nieznające zachodu” (Exsultet). Przez cały okres wielkanocny paschał stoi na wysokim świeczniku przy ambonie i jest zapalany podczas wszystkich obchodów liturgicznych.