Przyklękanie i klękanie

Katecheza liturgiczna nr 61 (Niedziela, 10 maja 2015 r.): Obecnie jesteśmy świadkami tego, jak wierzący, poddawani systematycznej laicyzacji i ateizacji, zatracają poczucie sacrum i nie widzą już potrzeby zgięcia kolan w pokornej modlitwie i uniżenia się przez najwyższym Majestatem. Niektórzy zachowują się w świątyni jak w kinie bądź w teatrze: zaraz po przyjściu do kościoła wchodzą do ławki i po skończonej modlitwie wychodzą z niej na zewnątrz: bez przyklęknięcia lub głębokiego ukłonu. Na ulicy możemy zaobserwować czasami obojętność przechodniów wobec kapłana niosącego Komunię świętą do chorych. Osłabiona wiara nie odczuwa potrzeby klęczenia i przyklękania. W tym kontekście trafne wydają się słowa kardynała Ratzingera, który pisze, iż „współczesnej kulturze przyklękanie jest obce, obce tak bardzo, jak bardzo kultura ta oddaliła się od wiary i nie zna już Tego, przed kim przyklękanie jest uzasadnione, a nawet wewnętrznie konieczne”. W związku z tym przypomnienie, jaką rolę pełni przyklękanie i klękanie w liturgii wydaje się ważne dla wzrostu naszej wiary oraz pełnego i owocnego uczestnictwa we Mszy świętej.
Przyklęknięcie jest gestem szacunku, uwielbienia, klęczenie natomiast jest postawą. Przyklęka się zawsze na jedno kolano i nigdy nie czyni się tego gestu w biegu. Nie wykonuje się przy tym geście znaku krzyża. Gest przyklęknięcia stosujemy w trakcie przechodzenia przed Najświętszym Sakramentem i przed Krzyżem świętym, od jego uroczystej adoracji w liturgii Wielkiego Piątku aż do rozpoczęcia Wigilii Paschalnej, a także w Niedzielę Palmową i Wielki Piątek podczas czytania Ewangelii po opisie śmierci Jezusa Chrystusa. Taką postawę powinno się przyjąć również w momencie, kiedy przechodzi obok nas kapłan niosący Komunię świętą do chorych. Kapłan celebrujący Mszę świętą przyklęka wraz z usługującymi w chwili przyjścia do ołtarza, przed którym znajduje się Najświętszy Sakrament, oraz w momencie odejścia od niego. W czasie liturgii eucharystycznej celebrans przyklęka trzy razy: po podniesieniu hostii, po podniesieniu kielicha i przed Komunią świętą. Przyklęknięcie jest żywym znakiem wiary w rzeczywistą obecność Pana pod eucharystycznymi postaciami oraz manifestacją chęci uczestniczenia w tajemnicy śmierci i zmartwychwstania Chrystusa.
Od przyklęknięcia należy odróżnić postawę klęczącą. Klękanie na dwa kolana jest znakiem pokornego wielbienia Bożego Majestatu oraz wyznaniem wiary w królewską godność Jezusa. Postawę klęczącą zachowujemy przy adoracji Najświętszego Sakramentu, w czasie przeistoczenia i ukazania Ciała i Krwi Pańskiej oraz przed Komunią świętą, gdy kapłan mówi „Oto Baranek Boży”. Postawa klęcząca jest również jedną z postaw towarzyszących przyjmowaniu Komunii świętej. Przechodząc do postawy klęczącej powinniśmy zgiąć najpierw jedno kolano, dotykając nim posadzki, a potem dostawić do niego drugie kolano. Wzorem dla nas katolików i zobowiązaniem do naśladowania niech będzie w tej materii postawa św. Jana Pawła II, który zginał kolana przed Bożą Obecnością nawet wtedy, gdy one z powodu starości i choroby gięły się z wielkim trudem.