W naszych czasach ci specjaliści od inwigilacji uchwalili dla siebie Ustawę o ochronie danych osobowych, dzięki której ich nazwisk nie ma nawet na domofonach czy listach lokatorów.
Nr 69
1963 czerwiec 11, Katowice - Tezy do wykładu na temat "Teczka ewidencji operacyjnej na księdza" opracowane w Departamencie IVMSW
Katowice, dnia 11 VI 1963 r.
Tajne
Tezy do wykładu na temat: "Teczka ewidencji operacyjnej na księdza"1
- Dotychczasowy system prowadzenia spraw według instrukcji 03 (2) zawężał (b) rozpracowanie kleru w jednostkach powiatowych do kilku lub kilkunastu figurantów.
-Jeśli istniało w pewnym stopniu rozpoznanie proboszczów, to zbyt mało uwagi poświęcono wikarym, a praktyka dowiodła, że antysocjalistyczną działalność w wielu przypadkach prowadzą właśnie wikarzy.
- Jednostki terenowe uogólniały pewne formy działania kleru, jego postawę w określonych sytuacjach i zamierzenia, opierając się na zbyt wąskiej grupie księży, co oczywiście nie mogło stanowić obiektywnej prawdy rzeczywistej.
-Podział kleru wg stosunku do PRL na pozytywny, bierny i wojujący czy reakcyjny dokonywany był mechanicznie, bo bez głębszego przeświadczenia i udokumentowania, kogo i do jakiej grupy należy zaliczyć.
- Powyższe i wiele innych przesłanek zadecydowało o wprowadzeniu gruntownych zmian w systemie dokumentacji po linii kleru oraz w zakresie i jakości rozpracowania kleru.
- Przede wszystkim eliminuje się w bezwzględny sposób domysły, przypuszczenia i niedopuszczalne uogólnienia w stosunku do działalności kleru jako całości na danym terenie i każdego księdza z osobna.
- Zasada konkretności i obiektywizmu stanowi podstawowy element pracy operacyjnej.
- Zasada planowości eliminuje z pracy operacyjnej po linii kleru przypadkowość.
- Potrzeby operacyjno-polityczne wymagają wnikliwego spojrzenia na działalność wszystkich księży i zakonników w skali powiatu.
- Ciężar pracy operacyjnej przenosi się na parafię, na proboszcza i na wikarego jako bezpośrednich realizatorów polityki hierarchii kościelnej, inicjatorów różnego rodzaju innowacji duszpasterskich, a ściśle mówiąc na tych, którzy stanowią podstawowe ogniwo działania Kościoła w społeczeństwie, którzy kształtują lub usiłują wpływać na postawę społeczeństwa, którzy prowadzą podstawowe ogniwa bazy ekonomicznej Kościoła.
- W dotychczasowej praktyce każdy ksiądz, mimo iż nie był obiektem rozpracowania, przewijał się w materiałach Służby Bezpieczeństwa, napływały na niego materiały i powodowały rozrost teczki zagadnieniowej, ale w sumie obraz sytuacji po linii kleru był niejasny.
- Zauważywszy ponadto, że każdy ksiądz jest nosicielem obcej nam ideologii, że kler stanowi jedyny oficjalny i zorganizowany ośrodek opozycji ideologicznej, że poważny procent jego reprezentantów w różnych okresach wkracza na drogę opozycji politycznej, że niemała grupa stale para się działalnością antysocjalistyczną, że notujemy wystąpienia wręcz wrogie, postanowiono, zgodnie z instrukcją, na każdego księdza świeckiego, księdza zakonnego, alumna seminarium świeckiego i zakonnego założyć "teczkę ewidencji operacyjnej na księdza". (Jednolity system dokumentacji w całym kraju).
- Teczka ewidencji operacyjnej na księdza stanowi fotografię jego działalności społeczno-politycznej i ideologicznej z przejrzystym dokumentowaniem jej. Daje obraz naszego przeciwdziałania i osiągniętych wyników.
- Teczkę ewidencji operacyjnej na księdza zakłada ta jednostka, na terenie której dany ksiądz zamieszkuje. (Wydział zakłada teczki na kler kurialny, parafie katedralne, domy agenturalne i prowincje zakonów męskich).
- Teczka na księdza składa się z dwóch części (omówię poszczególne dokumenty w obu częściach na podstawie teczki).
- Teczkę na dziekana zakłada się identycznie, z tym że jego działalność jako dziekana ma odbicie w sporządzonej notatce.
- Teczki zakłada się również na tajnych współpracowników wywodzących się spośród kleru, równolegle do teczki personalnej i roboczej.
- Ulegają likwidacji sprawy operacyjnej obserwacji. Sprawy te należy złożyć w archiwum Wydziału "C", przedtem jednak obowiązkowo trzeba wykorzystać wszystkie dane potrzebne do założenia teczki ewidencji operacyjnej na danego księdza i opracować notatkę streszczającą jego dotychczasową działalność celem włączenia jej do nowo założonej teczki.
- Zachowuje się w mocy sprawy operacyjnego sprawdzenia i operacyjnego rozpracowania. Jeśli materiały w myśl instrukcji 03 kwalifikują się do założenia sprawy operacyjnego sprawdzenia lub rozpracowania (wyjaśnić, jakie to materiały), należy materiały z teczki ewidencji operacyjnej na księdza włączyć do danej kategorii sprawy.
- Po zakończeniu sprawy operacyjnego sprawdzenia lub rozpracowania ponownie zakłada się teczkę na księdza, wzbogaconą streszczeniem materiałów uzyskanych w sprawie, a sprawę złożyć w archiwum Wydziału "C".
- W wypadku przeniesienia księdza na inny teren teczkę ewidencji operacyjnej należy przesłać za pośrednictwem Wydziału "C" do właściwej terytorialnie jednostki.
- Teczka winna być utrzymana w stanie przejrzystym. Raz na rok należy z zebranych materiałów sporządzić notatkę (streszczenie) i włączyć ją do cz. II teczki, natomiast wykorzystane materiały przekazać do archiwum.
- Rozpoznanie działalności kleru (księdza) i jego transmisji winno nosić wszechstronny charakter i dotyczyć m.in. następujących zjawisk:
- wrogie wystąpienia polityczne i ideologiczne,
- postawa społeczno-polityczna,
- stosunek do ruchu postępowego księży,
- udział w zebraniach i zjazdach organizowanych przez FJN (3) lub inne stowarzyszenia,
- stosunek do różnych akcji państwowych,
- nielegalne budownictwo,
- działalność wydawnicza,
- duszpasterstwo stanowo-zawodowe,
- organizowanie masowych imprez kościelnych,
- działalność w punktach katechetycznych,
- formy uzyskiwania środków materialnych dla kleru i instytucji kościelnych,
- przestrzeganie przepisów państwowych i wywiązywanie się z obowiązków wobec państwa,
- związki z przedstawicielami instytucji państwowych, gospodarczych i organizacji społecznych,
- formy pracy i agitacji w sprawie wstępowania młodzieży do seminariów duchownych i nowicjatów zakonnych,
- działalność stowarzyszeń katolickich i niezorganizowanego aktywu katolickiego,
- konflikty i tarcie księży na parafii z hierarchią kościelną, z zakonami oraz między klerem a wiernymi,
- nałogi, słabości, upodobania, uzdolnienia i morale (c) księdza,
- stopień sfanatyzowania,
- gorliwość lub opieszałość wykonywania zaleceń kurii i dziekana,
- traktowanie stanu duchownego jako zawodu lub rzeczywiście z przekonań.
- Wyszczególnione wyżej dane obok przekazywania ich na użytek instancji partyjnych i państwowych mają służyć do takiej organizacji pracy operacyjnej, która zapewni skuteczną neutralizację antysocjalistycznej działalności kleru na terenie parafii.
d- Nie należy pracy operacyjnej po klerze sprowadzać tylko do zbierania i przekazywania informacji. Wymagana jest szeroka inicjatywa w dziedzinie wykorzystania posiadanych informacji do kompromitowania reakcyjnych przedstawicieli Kościoła, pogłębiania nieufności u chwiejnych w stosunku do kurii, stwarzanie kłopotów kadrowych biskupom itp.
- W ramach teczki ewidencji operacyjnej na księdza stosuje się wszystkie środki pracy operacyjnej.
- Przeprowadzić gradację księży, którymi przede wszystkim ze względu na ich działalność należy się zająć.
- Obok koncentracji na kilku figurantach zapewnić dopływ informacji z każdej parafii dla systematycznej kontroli wszystkich księży, do wygłaszanych kazań w każdą niedzielę włącznie.
- W tym celu konieczne jest pozyskanie w każdej parafii TW i źródeł pomocy obywatelskiej, które będą informować o wszelkich wydarzeniach na plebanii i poczynaniach księdza (omówić, spośród kogo mają rekrutować się te źródła i jaki winien być system łączności).
- Przewartościować pracę z TW wywodzącymi się spośród kleru i "współdziałającymi" z klerem. Źródła nie tylko winny dostarczać odpowiednie informacje, ale również wpływać na otoczenie w duchu poszanowania i realizacji zarządzeń władz.
- TW (ksiądz) winien przede wszystkim charakteryzować swoją parafię, metody pracy, ludzi aktywnie zaangażowanych w działalność klerykalną, natomiast wszystko, co dzieje się poza jego parafią, winno stanowić uzupełnienie doniesienia.
a Nie wpisano.
b W dokumencie zauważamy.
1 6 VII 1963 r. wydano zarządzenie nr 00114/63 ministra spraw wewnętrznych w sprawie prowadzenia ewidencji i dokumentowania działalności kleru katolickiego oraz instrukcję nr 002/63 dyrektora Departamentu IV i dyrektora Biura "C" MSW o zasadach i trybie prowadzenia ewidencji i dokumentowania działalności kleru katolickiego (dok. nr 70). W pierwszym z nich zawarte byto polecenie założenia teczek ewidencji operacyjnej na księży świeckich, zakonników, alumnów wyższych seminariów duchownych - świeckich i zakonnych - oraz teczek ewidencji operacyjnej na parafie. Drugi dokument stanowił szczegółową instrukcję dotyczącą sposobu ich prowadzenia. Kolejnym krokiem było wydanie 23 XII 1963 r. instrukcji nr 003/63 o zasadach i trybie prowadzenia ewidencji i dokumentacji na biskupów (dok. nr 73).
2 Instrukcja nr 03/60 Kolegium MSW z 2 VII 1960 r. o podstawowych środkach i formach pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa, która zawiera informacje dotyczące zasad pozyskiwania i pracy z tajnymi współpracownikami oraz zasad prowadzenia spraw operacyjnych {Instrukcje pracy operacyjnej..., s. 94-120).
3 Front Jedności Narodu - powstał z inicjatywy PZPR w 1952 r. przed wyborami do Sejmu PRL (wtedy pod nazwą Front Narodowy, od 1956 r. FJN) jako koalicja wyborcza PZPR, ZSL i SD. Do zadań Frontu, całkowicie podporządkowanego PZPR. należało przedstawienie programu wyborczego i zgłoszenie listy kandydatów do Sejmu i rad narodowych. Na jego czele stali kolejno: Aleksander Zawadzki. Edward Ochab, Janusz Groszkowski, Henryk Jabłoński. W 1983 r. FJN przestał istnieć, a jego kontynuacją byt PRON - Patriotyczny Ruch Odrodzenia Narodowego.
c W dokumencie moralia.
d Akapit zaznaczony znaczkiem V.
Ministerstwo
Spraw Wewnętrznych
Nr Ua-02047/63
Tajne
specjalnego znaczenia
Instrukcja nr 002/63 dyrektora Departamentu IV i dyrektora Biura "C"
z dnia 6 lipca 1963 r. o zasadach i trybie prowadzenia ewidencji
i dokumentowania działalności kleru katolickiego
I Teczka ewidencji operacyjnej na księdza
Teczka ewidencji operacyjnej na księdza świeckiego, zakonnika i alumna wyższego seminarium duchownego - świeckiego, zakonnego, zwana w dalszej części instrukcji teczką na księdza, składa się z dwóch części, zawierających:
W części I:
1) kwestionariusz personalny,
2) wyniki sprawdzenia w Biurze "C" MSW, KG MO i Rejestrze Skazanych Ministerstwa Sprawiedliwości - księdza oraz osób figurujących w kwestionariuszu personalnym,
3) wzory pisma maszynowego maszyn stanowiących własność księdza oraz maszyn, do których ma dostęp w parafii,
4) fotokopię ankiety personalnej z B[iura] D[owodów] Osobistych],
5) wykaz tajnych współpracowników i kontaktów obywatelskich, posiadających dotarcie do figuranta (pseudonimami).
W części II:
1) arkusz kronikarski bieżących materiałów operacyjnych,
2) arkusz kronikarski z dokumentów "W", PT, PP, Biura "B" itp.,
3) plany przedsięwzięć, wynikające z potrzeb operacyjnego rozpracowania księdza.
W teczce ewidencji operacyjnej na księdza grupuje się wszystkie materiały dotyczące jego osoby i całokształtu działalności.
Kwestionariusz personalny wypełniany jest przez wydziały IV w jednym egzemplarzu i przechowywany w prowadzonych teczkach na kler. Referaty do spraw bezpieczeństwa KP MO wypełniają kwestionariusz personalny w dwóch egzemplarzach. Jeden egzemplarz przesyła się do terytorialnie właściwego Wydziału "C", a drugi pozostawia w teczce ewidencji operacyjnej na księdza. Wydziały "C" przechowują wspomniane kwestionariusze z podziałem na powiaty.
(b) Aktualizacji danych (b) zawartych w kwestionariuszach przechowywanych przez Wydział "C" dokonuje się przy pomocy (b) kart E-16 i załączników nr 1 i 2 do karty EOK-6/63 (b). Kwestionariusze wraz z załącznikami nr 1 i 2 do karty EOK-6/63 stanowią akta kontrolne teczek ewidencji operacyjnej na księży, prowadzonych przez referaty do spraw bezpieczeństwa KP MO.
Aktualną postawę oraz działalność polityczną, społeczną i religijną księdza (wrogą, pozytywną) powinien zawierać arkusz kronikarski. W arkuszu tym streszcza się materiały obrazujące jego osobowość i tryb życia, stosunek do władz państwowych i przejawy wrogiej działalności 2.
II Teczka ewidencji operacyjnej na parafię
Teczka ewidencji operacyjnej na parafię składa się z dwóch części, zawierających:
W części I:
1) notatkę z rozpoznania parafii do czasu założenia teczki,
2) szkic sytuacyjny wsi lub ulic (w miastach) należących do parafii,
3) fotografie obiektów parafialnych i sakralnych,
4) wykaz placówek zakonnych z dokładnymi adresami oraz spisami imiennymi zamieszkałych w nich zakonników lub zakonnic,
5) wykaz kaplic i sanktuariów z określeniem miejsca ich położenia,
6) wykaz punktów katechetycznych z dokładnymi adresami,
7) wykaz miejsc odpustowych z datami odpustów,
8) wykaz i stan majątku parafialnego,
9) wykazy członków rady (komitetu) parafialnej z uwzględnieniem miejsca pracy, zajmowanego stanowiska i przynależności organizacyjnej,
10) wykaz organizacji katolickich i spisy aktywu kierowniczego,
11) wykaz innych wyznań i spisy aktywu kierowniczego,
12) wykaz tajnych współpracowników i kontaktów obywatelskich Służby Bezpieczeństwa na terenie parafii (pseudonimami),
13) wzory pieczątek i pisma maszyn używanych przez urząd parafialny,
14) materiały dotyczące duszpasterstwa stanowo-zawodowego.
W części II:
1) karty E-15 z wynikami sprawdzenia w Biurze "C" MSW i KG MO osób figurujących w części I teczki,
2) arkusz kronikarski bieżących materiałów operacyjnych,
3) plany przedsięwzięć wynikające z potrzeb operacyjnych.
W teczce ewidencji operacyjnej na parafię grupuje się dane odzwierciedlające: działania kleru na społeczeństwo w kierunku przeciwstawienia go zarządzeniom władz państwowych, powiązanie elementów reakcyjnych z klerem, organizowanie wrogiej działalności, stopień wykorzystywania przez kler aktywu katolickiego i formy jego działalności, sytuację wymagającą podejmowania czynności przez instancje partyjne i administracji państwowej.
Powyższą działalność dokumentuje się w arkuszu kronikarskim, znajdującym się w części II teczki.
Teczka ewidencji operacyjnej na parafię będącą siedzibą dekanatu zawiera w części I, oprócz danych dotyczących] parafii, również krótką charakterystykę dekanatu, wykaz parafii wchodzących w jego skład i wykaz księży dekanatu z krótką oceną ich działalności 3.
Materiały stanowiące podstawę do zapisu w arkuszach kronikarskich teczki ewidencji operacyjnej na księdza lub na parafię (oprócz doniesień tajnych współpracowników) przechowuje się przez okres dwóch lat w teczkach podręcznych, prowadzonych przez podoficera ewidencji operacyjnej, a następnie kwalifikuje do złożenia w archiwum bądź protokólarnego zniszczenia.
III Rejestracja i ewidencja
A. Jednostki prowadzące ewidencję:
- w MSW - Biuro "C",
- w KW MO-Wydział "C",
- w KP MO - Referat do spraw Bezpieczeństwa.
B. Ewidencja teczek
1. Ewidencję księży świeckich, zakonników i alumnów prowadzi się c na kartach wzór EOK-6/63 c wraz z załącznikiem cnr lc oraz na kartach pomocniczych cwzór EOK-6-A/63 i EOK-6-B/63c.
2. Ewidencję parafii prowadzi się na kartach wzór EOK-6-C/63.
3. Biuro "C" prowadzi ewidencję kleru i parafii z terenu całego kraju, wydziały "C" KW MO z terenu danego województwa.
4. Referaty do spraw bezpieczeństwa KP MO prowadzą tylko alfabetyczny skorowidz kleru oraz parafii.
5. Karty wymienione w punktach 1 i 2 wypełniają odpowiedzialne terytorialnie jednostki Służby Bezpieczeństwa KP MO - na kler i parafie z terenu danego powiatu, Wydział IV KW MO - na kler kurialny, parafialny, zakonników, alumnów i parafie z terenu miasta wojewódzkiego oraz na kler w kuriach, których siedziby znajdują się poza miastem wojewódzkim.
6. Teczka ewidencji operacyjnej na księdza i na parafię oraz karty rejestracyjne podlegają rejestracji w Biurze "C" MSW.
C. Rejestracja teczek
1. Jednostki terenowe przesyłają do Biura "C" MSW dwa egzemplarze kart: EOK-6/63, EOK-6-A/63, EOK-6-B/63 oraz trzy egzemplarze kart EOK-6-C/63.
2. Departament IV przesyła do Biura "C" jeden egzemplarz karty EOK-6/63.
3. Biuro "C" MSW nadaje kolejny numer rejestracyjny i zwraca po jednym egzemplarzu kart do odnośnego Wydziału "C" KW MO, który wpisuje uzyskane numery na teczkach ewidencji operacyjnej i przesyła je jednostce rejestrującej.
4. Teczka ewidencji operacyjnej na księdza, karty wzór EOK-6/63, EOK--6-A/63, EOK-6-B/63 dotyczące tej samej osoby oraz teczka ewidencji operacyjnej na parafię i karta EOK-6-C/63 posiadają stały numer rejestracyjny.
5. W korespondencji dotyczącej kleru i parafii należy powoływać się na stały numer rejestracyjny.
6. Z chwilą śmierci lub wystąpienia księdza ze stanu duchownego teczkę przekazuje się do archiwum.
D. Organizacja kartoteki
1. Z kart wzór EOK-6/63 tworzy się kartotekę kleru:
- w Biurze "C" z podziałem na województwa i diecezje,
- w Wydziale "C" z podziałem na miasto wojewódzkie i powiaty.
2. Na podstawie kart rejestracyjnych wzór EOK-6/63 wypisuje się karty wzór EOK-6-A/63, z których tworzy się w Biurze "C" MSW i wydziałach "C" KW MO kartotekę alfabetyczną kleru.
3. Na podstawie kart rejestracyjnych wzór EOK-6/63 wypisuje się karty wzór EOK-6-B/63, z których tworzy się w Biurze "C" MSW i wydziałach "C" KW MO ewidencję kleru z podziałem na diecezje.
4. Z kart EOK-6-C/63 Biuro "C" MSW tworzy kartotekę parafii z podziałem na województwa i diecezje, wydziały "C" KW MO tworzą kartotekę parafii z podziałem na powiaty.
E. Aktualizacja danych w kartotece
1. Na załączniku nr 1 do karty rejestracyjnej EOK-6/63 dokonuje się aktualizacji danych dotyczących] figuranta, a w szczególności:
a) zmiany miejsca i adresu zamieszkania,
b) zmiany stanowiska (awanse, degradacje, odznaczenia),
c) ukończenia wyższej uczelni (w kraju i za granicą),
d) uzyskanie stopnia naukowego,
e) ustalone cechy osobiste, przyzwyczajenia i nałogi,
f) wyjazdy za granicę,
g) kary sądowe, administracyjne i kościelne,
h) rezygnacja ze stanu duchownego,
i) śmierć.
2. Informacje zawarte w pkt 1, litera "a" do "i" przesyła się w jednym egzemplarzu do Wydziału "C" KW MO na kartach wzór E-16. Wydział "C" KW MO po odnotowaniu informacji na załączniku nr 1 do karty wzór EOK-6/63 przesyła kartę E-16 do Biura "C" MSW w celu dokonania adnotacji w kartotece ogólnokrajowej.
3. Informacje o aktualnej działalności figuranta - duszpasterskiej, społeczno-politycznej, wystąpieniach negatywnych, pozytywnych itp. przesyła się w dwóch egzemplarzach do Wydziału "C" KW MO na załączniku nr 2 do karty EOK-6/63. Jeden egzemplarz załącznika nr 2 pozostaje w Wydziale "C" KW MO, drugi przesyłany jest do Biura "C" MSW.
4. W wypadku przeniesienia księdza na teren innego województwa przesyła się za nim teczkę ewidencji operacyjnej za pośrednictwem terytorialnie właściwego Wydziału "C" KW MO. Do teczki dołącza się karty wzór EOK-6/63, EOK-6-A/63 i EOK-6-B/63.
5. W wypadku wyjazdu księdza za granicę na okres krótszy niż 6 miesięcy teczka winna pozostać w jednostce operacyjnej, która dotychczas ją prowadziła. Przy wyjeździe na dłuższy okres teczkę przejmuje ddo dalszego prowadzenia Wydział IVd KW MO, przekazując ją po powrocie figuranta do kraju terytorialnie zainteresowanej jednostce.
6. Teczka na księdza odbywającego karę więzienia lub aresztu pozostaje w jednostce właściwej ostatniemu miejscu jego zamieszkania.
F. Udzielanie informacji
Informacji o klerze zarejestrowanym w trybie niniejszej instrukcji udziela się na zasadach określonych w zarządzeniu nr 0110/62 z dnia 18 VI 1962 r.4
G. Sporządzanie sprawozdań statystycznych i analiz porównawczych
1. Na podstawie prowadzonej ewidencji sporządza się sprawozdania
statystyczne oraz analizy statystyczno-porównawcze.
2. Sprawozdania i analizy, o których mowa w punkcie 1, mogą zawierać różnorodne dane dotyczące kleru, a w szczególności:
a) ilość wrogich wystąpień kleru w określonym czasie i na określonym terenie,
b) dane dotyczące ilości kleru świeckiego i zakonnego w poszczególnych województwach, powiatach, diecezjach, z określeniem postawy (pozytywna, bierna, reakcyjna) w stosunku do PRL,
c) dane dotyczące ilości kleru karanego przez sądy PRL i w trybie administracyjnym,
d) dane dotyczące stanu kleru według wykształcenia, stopni naukowych, znajomości języków obcych, pochodzenia społecznego, stanowisk w hierarchii kościelnej, wyjazdów za granicę, wystąpień ze stanu duchownego itp.,
e) inne dane znajdujące się na kartach rejestracyjnych.
3. Sprawozdania i informacje o stanie i ruchu kleru sporządza Wydział "C" raz na kwartał.
4. Sporządzone sprawozdania wydziały "C" przesyłają do Biura "C" MSW w terminie do dnia 10 każdego miesiąca następnego kwartału.
Podsumowanie końcowe
1. KP MO zlikwidują prowadzone dotychczas teczki zagadnieniowe na kler, założone zgodnie z pismem okólnym dyrektora Departamentu III nr OE-293/60 z dnia 5 XII 1960 r. Materiały z teczek zagadnieniowych należy wykorzystać do założenia teczek ewidencji operacyjnej na księży i na parafie.
2. W wypadku stwierdzenia, że figurant teczki ewidencji operacyjnej podjął działalność kwalifikowaną przez instrukcję 03 z dnia 2 VII 1960 r.5 do rozpracowania w ramach sprawy operacyjnego rozpracowania, należy postępować w myśl wskazań instrukcji 03, a teczkę ewidencji operacyjnej włączyć jako część I sprawy operacyjnego rozpracowania. Materiały dotyczące rozpracowania wrogiej działalności figuranta grupuje się w części II sprawy operacyjnego rozpracowania. Po zakończeniu lub zaniechaniu prowadzenia sprawy operacyjnego rozpracowania przekazuje się ją do archiwum, wyłączając część I, tj. teczkę ewidencji operacyjnej, do dalszego prowadzenia. Do teczki ewidencji operacyjnej należy włączyć streszczenie materiałów zaniechanej sprawy operacyjnego rozpracowania.
3. W wypadku uzyskania o figurancie teczki ewidencji operacyjnej materiałów kwalifikowanych przez instrukcję 03 do wszczęcia sprawy operacyjnego sprawdzenia należy sporządzić notatkę o przystąpieniu do sprawdzenia i prowadzić je w teczce ewidencji operacyjnej na księdza. Tryb i terminy czynności określa instrukcja 03. O wszczęciu i zakończeniu sprawdzenia należy powiadomić Wydział "C" kartą E-16. Przebieg i wyniki należy odpowiednio dokumentować.
4. Teczki ewidencji operacyjnej zakłada się również na aktualnych tajnych współpracowników, bez podawania w nich danych o fakcie współpracy.
5. Prowadzenie spraw obiektowych na kurie diecezjalne oraz zakony męskie i żeńskie zostanie uregulowane odrębną instrukcją.
Dyrektor
Biura "C" MSW
(-) płk Jan Zabawski(6)
Dyrektor
Departamentu IV MSW
(-) płk Stanisław Morawski
b-b Fragment podkreślony niebieskim długopisem.
2 Wydane 3 I 1964 r. uzupełnienie do niniejszej instrukcji w tym miejscu wprowadzało dodatkowe akapity:
"Teczki ewidencji operacyjnej na alumnów wyższych seminariów duchownych świeckich i zakonnych, których siedziba mieści się w mieście wojewódzkim - zaktada Służba Bezpieczeństwa KW MO, a w mieście Łodzi i Warszawie - KM MO.
Na alumnów wyższych seminariów duchownych świeckich i zakonnych, których siedziba mieści się w miastach powiatowych lub miejscowości leżącej na terenie powiatu (niezależnie od tego, z jakiej miejscowości pochodzi alumn), teczki zaktada odpowiednia jednostka powiatowa Służby Bezpieczeństwa. Nie podlegają rejestracji nowicjusze zakonni oraz uczniowie niższych seminariów duchownych.
W wypadku powołania alumna do Służby wojskowej teczka na alumna pozostaje w Wydziale IV KW MO, który przesyła do Zarządu WSW właściwego Okręgu Wojskowego streszczenie materiałów dotyczących alumna i uzgadnia współpracę. Materiały uzyskiwane w wyniku współpracy wtacza się do teczki ewidencji operacyjnej.
W wypadku porzucenia stanu duchownego przez alumna po zakończeniu służby wojskowej teczka podlega złożeniu do archiwum.
Na księży i zakonników odbywających studia na KUL-u teczki zakładają i rejestracji dokonują jednostki terytorialne (powiaty względnie województwa), na terenie których księża i zakonnicy zamieszkiwali i zameldowani byli na stałe przed udaniem się na studia.
Po dokonaniu rejestracji teczki przesyłane są do Lublina w trybie określonym w rozdz. III lit[era] E punkt 4.
Teczka ewidencji operacyjnej na księdza, zakonnika i alumna może być udostępniana wyłącznie jednostkom Służby Bezpieczeństwa. Zezwolenie na udostępnienie teczki do wglądu w ramach Służby Bezpieczeństwa udziela: w powiecie i w województwie z[astęp]ca komendanta wojewódzkiego ds. bezpieczeństwa z możliwością upoważnienia naczelnika Wydziału IV KW MO, w Departamencie IV - dyrektor Departamentu z możliwością upoważnienia naczelnika Wydziału'' (AIPN, 0326/490, k. 9-9v.).
3 Uzupełnienie do niniejszej instrukcji w tym miejscu wprowadzało dodatkowe akapity:
"Teczki ewidencji operacyjnej na parafię zakładane są również na parafie utworzone przez kurie bez zgody władz oraz na wikariaty eksponowane, spełniające rolę parafii.
Rejestrację parafii działających bez zgody władz i rejestrację wikariatów eksponowanych przeprowadza się na zasadzie określonej w rozdz. III. Na kartach rejestracyjnych należy wyraźnie zaznaczyć, czy rejestrowana placówka stanowi wikariat eksponowany, czy nielegalną parafię" (AIPN, 0326/490, k. 9n).
c-c Fragment podkreślony niebieskim długopisem.
d-d Fragment podkreślony niebieskim długopisem, na marginesie znak zapytania.
4 Zarządzenie i dołączona do niego instrukcja nr 0110/62 ministra spraw wewnętrznych z 18 VI 1962 r. w sprawie zasad i trybu rejestracji spraw i osób będących w aktualnym zainteresowaniu jednostek operacyjnych Służby Bezpieczeństwa (AIPN Ka, WUSW w Katowicach, 0127/3, t. 2, Zarządzenia MSW za lata 1962-1970, k. 11-17).
5 Instrukcja nr 03/60 Kolegium MSW z 2 VII 1960 r. o podstawowych środkach i formach pracy operacyjnej Służby Bezpieczeństwa (Instrukcje pracy operacyjnej..., s. 94-120).
6 Jan Zabawski był dyrektorem Biura "C" MSW od 2 I 1960 do 17 XII 1979 r. W okresie pełnienia funkcji szefa WUBP we Wrocławiu (1948-1951) jako pierwszy założył teczki osobowe wszystkich księży (Ludzie bezpieki..., s. 397; J. Żaryn, Dzieje Kościoła katolickiego w Polsce (1944-1989), Warszawa 2003, s. 10).
|