1. Jezus Chrystus zapewnił Kościołowi podstawy struktur organizacyjnych. Władzę prymatu powierzył św. Piotrowi, posługę biskupią Apostołom, a działalność kapłańską swoim uczniom. Kościół, podejmując Chrystusowe posłannictwo, wychodzi naprzeciw przemianom zachodzącym w świecie (KDK 4) i tworzy nowe struktury, pamiętając zawsze, że to, co pochodzi od Założyciela, jest niezmienne (por. KDK 4). Ożywiany w każdym czasie działaniem Ducha Świętego, prowadzi nieustannie dzieło zbawcze aż do chwalebnego dopełnienia. Z tej racji wszyscy ochrzczeni na swój sposób uczestniczą w kapłańskim, prorockim i królewskim posłannictwie Chrystusa i łączą się z Nim więzami wiary, sakramentów i zwierzchnictwa kościelnego (KK 31). Wszczepieni w Chrystusa i wraz z Nim we wspólnotę kościelną są wezwani do uświęcenia siebie i innych oraz do udziału w realizacji misji Kościoła zgodnie z własnym powołaniem (KK 41). Zadanie to urzeczywistniają zarówno we wspólnocie parafialnej, jak i we wspólnocie Kościoła partykularnego, który powinien w sposób najdoskonalszy odzwierciedlać i ukazywać Kościół powszechny (por. KK 23). Diecezja, jako wspólnota wiary i łaski, ma się odznaczać duchem apostolskim, a nad całością posługi mają czuwać ci, których Duch Święty ustanowił, aby zarządzali Kościołem Bożym (por. Dz 20, 28). W każdym Kościele partykularnym biskup diecezjalny jest pasterzem, nauczycielem i kapłanem gromadzącym wiernych w jedną wielką wspólnotę, a zarazem dzięki swej przynależności do jednego i niepodzielnego kolegium biskupów łączy ściśle swój Kościół partykularny z całym Kościołem powszechnym (por. KPK, kan. 381 § 1; 391).
2. Swoje posługiwanie w Kościele partykularnym biskupi diecezjalni wykonują wspomagani przez biskupów pomocniczych, kapłanów i wiernych świeckich (KK 23; KPK, kan. 405, 407). W obrębie wewnętrznej struktury organizacyjnej Kościoła lokalnego znajdują się następujące instytucje: Kuria, Rada Kapłańska i Kolegium Konsultorów, Kapituła, Rada Duszpasterska, parafie i dekanaty. Wymienione instytucje są szczególną pomocą dla biskupa diecezjalnego w podejmowaniu wielu istotnych zadań i w wypełnianiu jego podstawowej misji (por. KPK, kan. 468, 515, 553). Są one również płaszczyzną formacji duchowieństwa i świeckich, stając się dla
uczestników szkołą owocnej współpracy z duszpasterzami (por. PDV 68; CL 26, 63).
Włączając się czynnie w wymienione struktury zarówno duchowni, jak i świeccy, dotykają rzeczywistości, w której Bóg Ojciec przez swojego Syna w Duchu Świętym zbawia świat.
Art. 6. Kuria Archidiecezji Łódzkiej jest stałym i zwyczajnym organem składającym się z instytucji i osób, które pomagają Arcybiskupowi Łódzkiemu w zarządzaniu Kościołem łódzkim, zwłaszcza w kierowaniu działalnością pasterską, w administrowaniu Archidiecezją i wykonywaniu władzy sądowniczej.
Art.7. Kuria sprawuje swoje funkcje zgodnie z przepisami prawa kościelnego (kan. 469-486 KPK) oraz zarządzeniami wydawanymi przez Arcybiskupa.
Art. 8. Strukturę organizacyjną Kurii ustala Arcybiskup, z zachowaniem przepisów prawa powszechnego.
Art.9. Rada do Spraw Ekonomicznych powołana przez Arcybiskupa - zgodnie z kan. 492 KPK - przedkłada mu bilans przychodów i wydatków Archidiecezji za rok ubiegły, przygotowuje budżet na rok następny oraz na zlecenie Arcybiskupa wydaje opinie przy podejmowaniu inwestycji ogólnodiecezjalnych.
Art. 10. Archiwum Archidiecezjalne w Łodzi działa w oparciu o przepisy kan. 487-491 KPK oraz Statut zatwierdzony przez Arcybiskupa.
Art. 11. Rada Kapłańska - zgodnie z kan. 495 § 1 KPK - służy pomocą Arcybiskupowi w kierowaniu Archidiecezją. Mając to na uwadze, Rada powinna przedstawiać Arcybiskupowi problemy, jakie nurtują Kościół lokalny i wypowiadać się w sprawach jej zleconych. Do szczególnych zadań Rady należą sprawy dotyczące łódzkiego prezbiterium.
Art. 12. Rada Kapłańska, ustanowiona zgodnie z Regulaminem zatwierdzonym przez Arcybiskupa, kieruje się w swojej działalności przepisami prawa kanonicznego i własnego Statutu.
Art. 13. Kolegium Konsultorów, powołane przez Arcybiskupa spośród członków Rady Kapłańskiej, wypełnia zadania określone przez prawo powszechne (kan. 502 § 1 KPK) i postanowienia Konferencji Episkopatu Polski.
Art.14. Kapituła Archikatedralna Łódzka jest kolegium kapłanów, które - zgodnie z przepisami prawa kanonicznego (kan. 503-510 KPK) i własnym Statutem zatwierdzonym przez Arcybiskupa - sprawuje bardziej uroczyste czynności liturgiczne, a także wypełnia zadania zlecone jej przez Arcybiskupa.
Art. 15. Rada Duszpasterska, ustanowiona przez Arcybiskupa, służy mu pomocą w tym, co dotyczy jego działalności pasterskiej, zachowując normy prawa powszechnego (kan. 511-514 KPK) i własnego Statutu.
a. Parafie
Art. 16. Parafia stanowi określoną wspólnotę wiernych utworzoną na stałe i powierzoną przez Arcybiskupa proboszczowi jako jej własnemu pasterzowi (por. kan. 515 § 1 KPK).
Art. 17. Przed erygowaniem parafii lub dokonaniem w niej zmian Arcybiskup zasięga opinii Rady Kapłańskiej oraz zainteresowanych proboszczów i dziekanów (por. kan. 515 § 2 KPK).
Art. 18. W każdej parafii powinno być odpowiednie pomieszczenie na kancelarię, czysto utrzymane i ogrzewane, możliwie w tym samym domu, w którym mieszka proboszcz. Obok kancelarii powinien znajdować się pokój do przeprowadzania rozmów wymagających dyskrecji. W większych parafiach powinna się znajdować poczekalnia dla interesantów.
Art. 19. W kancelarii powinien wisieć krzyż, portret Ojca Świętego i Pasterza Archidiecezji. Księgi metrykalne i inne dokumenty parafialne należy przechowywać w odpowiednio zabezpieczonych szafach.
Art. 20. Kancelaria powinna być czynna we wszystkie dni powszednie. Godziny urzędowania należy podać w widocznym dla interesantów miejscu. Jeżeli proboszcz nie ma w kancelarii stałych dyżurów, powinien określić czas, w którym wierni mieliby do niego dostęp.
Art. 21. Wydatki związane z utrzymaniem i funkcjonowaniem kancelarii pokrywa się z ofiar składanych w związku z wydawaniem dokumentów.
Art. 22. Wszystkie księgi parafialne powinny być prowadzone zgodnie z obowiązującym prawem powszechnym (kan. 535 § 1-3 KPK), przepisami Konferencji Episkopatu Polski oraz zarządzeniami Arcybiskupa.
Art. 23. Każda parafia powinna mieć archiwum, w którym należy przechowywać księgi kościelne, listy pasterskie, roczniki "Wiadomości Archidiecezjalnych Łódzkich" oraz inne dokumenty większej wagi historycznej lub prawnej.
Art. 24. Obrazy i figury cieszące się sławą cudownych, znajdujące się w obiektach sakralnych danej parafii, należy otoczyć specjalną opieką. Proboszczowie zobowiązani są prowadzić księgę odebranych łask z dokładnym ich opisem.
b. Proboszczowie i wikariusze
Art. 25. Jeżeli dokument nominacyjny inaczej nie stanowi, nowo mianowany proboszcz ma obowiązek w ciągu miesiąca od daty otrzymania dekretu objąć powierzoną mu parafię.
Art. 26. Kanoniczne objęcie parafii dokonuje się przez przejęcie całkowitego majątku kościelnego, ksiąg parafialnych i szczegółowego spisu inwentarza. Akt ten odbywa się w obecności dziekana - a gdy zachodzi obiektywna przeszkoda - wicedziekana albo delegata Arcybiskupa oraz w obecności dwóch świadków i ustępującego proboszcza lub administratora parafii, chyba że chodzi o parafię osieroconą przez śmierć poprzednika.
Art. 27. Z objęcia parafii przez nowo mianowanego proboszcza dziekan, wicedziekan albo delegat Arcybiskupa sporządza dokładny protokół zdawczo-odbiorczy w dwóch egzemplarzach, z których jeden składany jest w Kurii, a drugi pozostaje w archiwum parafialnym.
Art. 28. Przed kanonicznym objęciem parafii w sposób wskazany w art. 26-27, względnie przed uzyskaniem od Arcybiskupa dyspensy od powyższego sposobu objęcia urzędu, proboszcz nie może w niej ważnie spełniać żadnych czynności proboszczowskich.
Art. 29. Liturgiczne objęcie parafii odbywa się zgodnie z ceremoniałem obowiązującym w Archidiecezji. Wprowadzenia dokonuje dziekan, wicedziekan lub delegat Arcybiskupa.
Art. 30. Nowo mianowany proboszcz składa wobec wprowadzającego go na urząd wyznanie wiary oraz przysięgę wiernego wykonywania urzędu w imieniu Kościoła.
Art. 31. Arcybiskup może dla słusznej przyczyny udzielić nowo mianowanemu proboszczowi zwolnienia z obowiązku liturgicznego objęcia parafii.
Art. 32. Prawa i obowiązki proboszcza określa prawo powszechne (kan. 528-537 KPK) i przepisy zawarte w niniejszych Statutach.
Art. 33. Proboszcz powinien okazywać przychylność, życzliwość i miłość ojcowską wikariuszom i prefektom jako swoim najbliższym współpracownikom. Powinien ich informować o sprawach odnoszących się do zarządzania i prowadzenia parafii, udzielać rad i wskazówek w sprawach związanych z posługą kapłańską, przygotowując ich w ten sposób do podjęcia w przyszłości samodzielnej pracy duszpasterskiej.
Art. 34. Proboszcz powinien poznać swoich parafian oraz rozeznać sytuacje i uwarunkowania, w jakich żyją. W zadaniu tym może być pomocna kartoteka parafialna, którą powinien prowadzić i systematycznie uzupełniać.
Art. 35. Proboszcz opuszczający parafię na czas dłuższy niż tydzień powinien uzyskać zgodę Arcybiskupa. Proboszcz może zezwolić na wyjazd wikariuszowi na okres do pięciu dni. W żadnym wypadku nie może na tym ucierpieć dobro duszpasterstwa, dlatego wyjeżdżający winien bezwzględnie zapewnić sobie zastępstwo.
Art. 36. W celu utrzymania ciągłości działań duszpasterskich i administracyjnych w parafii w razie śmierci proboszcza czy zawakowania parafii z innej przyczyny, dopóki Arcybiskup nie mianuje nowego proboszcza lub administratora, kierowanie parafią przejmuje jej wikariusz, jeśli jest ich kilku - wikariusz najstarszy nominacją, a gdy parafia nie ma wikariusza - dziekan lub w razie jego nieobecności wicedziekan.
Art. 37. Wikariusz obowiązany jest objąć swe stanowisko w czasie wyznaczonym przez Arcybiskupa. Jeżeli w dekrecie nie określono terminu - w ciągu piętnastu dni od jego otrzymania.
Art. 38. Wikariusz jest współpracownikiem i pomocnikiem proboszcza w planowaniu i realizowaniu zadań duszpasterskich. Dla zbudowania wiernych i wypełnienia poleceń Kościoła wikariusze parafialni współpracują z proboszczami w posłudze duszpasterskiej. "Niech też wzajemnie wspierają się radą, pomocą i przykładem, roztaczając opiekę nad parafią w zgodności dążeń i zespoleniu wysiłków" (DB 30).
Art. 39. Przyjęte jest, że proboszcz opuszczający parafię żegna się z wiernymi, a obejmujący ją wita się z nimi. Zachowując przepis art. 29, zaleca się, aby w uroczystościach tych brał udział dziekan lub wicedziekan.
Art. 40. Przy przeniesieniu wikariusza na inną placówkę proboszcz powinien poinformować o tym fakcie parafian i w odpowiedni sposób podziękować mu za pracę duszpasterską, a przychodzącego wikariusza przedstawić i powitać.
Art. 41. Archidiecezja Łódzka podzielona jest na dekanaty w liczbie ustalanej przez Arcybiskupa w zależności od aktualnych potrzeb duszpastersko-administracyjnych.
Art. 42. Na czele każdego dekanatu stoi dziekan, który winien mieć zawsze zastępcę i pomocnika w osobie wicedziekana.
Art. 43. Dziekan i wicedziekan przed objęciem urzędu składają na ręce Arcybiskupa lub jego delegata przysięgę wiernego i należytego wypełniania swych obowiązków zgodnie z prawem powszechnym i partykularnym.
Art. 44. Obowiązki dziekana, a także odpowiednio wicedziekana, określa prawo powszechne (kan. 555 KPK) oraz przepisy niniejszych Statutów.
Art. 45. Dziekan ma obowiązek towarzyszyć Arcybiskupowi lub jego delegatowi podczas kanonicznej wizytacji parafii swego dekanatu.
Art. 46. Dziekan ma obowiązek zwoływać przynajmniej dwa razy w roku zebranie dekanalne.
Art. 47. Dziekan raz do roku wizytuje wszystkie parafie swojego dekanatu. Podczas wizytacji obowiązany jest przejrzeć i podpisać księgi ochrzczonych, zaślubionych i zmarłych wiernych danej parafii oraz wypełnić stosowny kwestionariusz. Parafię dziekana wizytuje wicedziekan.
Art. 48. W razie choroby któregoś z kapłanów swego dekanatu, dziekan powinien go odwiedzić; poważnie chorego zachęcić do uporządkowania swych spraw i przygotowania się na śmierć, a jeśli jest nim proboszcz, to winien zatroszczyć się o należyte funkcjonowanie parafii. O chorobie kapłana dziekan powinien zawiadomić Kurię.
Art. 49. O śmierci kapłana dziekan powinien natychmiast zawiadomić Kurię i podjąć niezbędne czynności dla zabezpieczenia dokumentów i majątku kościelnego oraz przygotowania pogrzebu.
Art. 50. Dziekan powinien informować Arcybiskupa o ważniejszych sprawach dotyczących swego dekanatu. Szczegółowe sprawozdanie odnoszące się do spraw personalnych i duszpasterskich jest zobowiązany przedkładać co roku w wyznaczonym terminie.
Art. 51. Dziekan posiada pieczęcie dziekańskie sporządzone według wzoru zatwierdzonego przez Arcybiskupa.
Art. 52. Dziekan powinien prowadzić, oddzielne od parafialnego, archiwum dziekańskie, w którym ma przechowywać akta dotyczące parafii dekanatu, protokoły zebrań dekanalnych i inne dokumenty odnoszące się do pełnionych funkcji dziekańskich. W przypadku zmiany na urzędzie dziekana, archiwum i pieczęcie dziekańskie należy przekazać następcy.
Art. 53. Kancelaria parafii dziekańskiej winna być wyposażona w nowoczesne środki techniczne usprawniające przekazywanie informacji, np. fax, pocztę elektroniczną, kopiarkę.
Art. 54. Rektorzy kościołów - dla dobra duchowego wiernych - pozostają w ścisłej współpracy z proboszczem parafii, na terenie której sprawują swój urząd.
Art. 55. Rektorzy kościołów wypełniają swoje obowiązki zgodnie z prawem powszechnym i prawem Kościoła łódzkiego oraz dekretem Arcybiskupa.
Art. 56. Kapelani szpitalni, domów pomocy społecznej,więzień i innych instytucji powinni pełnić swoje obowiązki zgodnie z prawem powszechnym (kan. 564-566 KPK) i z zachowaniem stosownych przepisów prawa państwowego.
Art. 57. Ponieważ wierni parafii diecezjalnych korzystają z posług religijnych w parafiach wojskowych, a wojskowi - w parafiach diecezjalnych, w sprawach duszpasterskich konieczna jest współpraca kapelanów wojskowych i kapłanów diecezjalnych.
Art. 58. Zgodnie z prawem obowiązującym w Ordynariacie Polowym Wojska Polskiego kapelani wojskowi powinni realizować program duszpasterski zatwierdzony przez Arcybiskupa.
Art. 59. Od kapelanów wojskowych oczekuje się braterskiej współpracy z księżmi diecezjalnymi w swoim dekanacie, a zwłaszcza udziału w spotkaniach dekanalnych i pomocy w spowiadaniu wiernych podczas rekolekcji. Kapelani proszeni są także o przekazywanie do wiadomości wiernych listów pasterskich i informacji o charakterze ogólnodiecezjalnym.
Art. 60. Kapłani diecezjalni winni okazywać szacunek i braterską pomoc kapelanom wojskowym.